Er wordt vaak over 5 smaken gesproken, binnen Ayurveda kennen we echter 6 smaken: zoet, zuur, zout, scherp, bitter en wrang (samentrekkend).
In het Sanskriet is het woord voor smaak ‘rasa‘, wat ‘onmisbaar’ of ‘essentieel’ betekent. De betekenis alleen al geeft veel weg over het belang van smaak binnen Ayurveda.
Smaak heeft vele effecten op het lichaam, van het stimuleren van het zenuwstelsel, het versterken van onze levensenergie tot het bewust maken van de geest. Ook stimuleert het agni, het spijsverteringsvuur en daarmee de spijsvertering.
Iedere smaak heeft andere eigenschappen en daardoor ook andere effecten op het lichaam. Het liefst verwerk je alle zes de smaken in elke maaltijd.
Zoet (madhura rasa)
Voedingsmiddelen met een zoete smaak zijn koel, vochtig en zwaar, geven kracht en staan bekend om hun laxerend en versterkend effect op het lichaam. Zoet levert de noodzakelijke koolhydraten, vetten en eiwitten en zorgt het voor de opbouw en ontwikkeling van weefsels.
Zuur (amla rasa)
Voedingsmiddelen met een zure smaak worden gezien als heet, nat en zwaar, stimulerend, zweetafdrijvend en dragen bij aan een gezonde eetlust en goede spijsvertering.
Zout (lavana rasa)
Voedingsmiddelen met een zoute smaak zijn verhittend, vochtig, zwaar, stimulerend en dragen bij aan een goede spijsvertering.
Scherp (katu rasa)
Voedingsmiddelen met een scherpe smaak zijn heet, licht en hebben een uitdrogend effect, ze bevorderen de eetlust, stimuleren een goede afscheiding van spijsverteringssappen en spelen een rol bij de vertering.
Bitter (tikta rasa)
Voedingsmiddelen met een bittere smaak zijn koud, licht en droog, urine afdrijvend, ontgiftend en ontstekingsremmend. Daarnaast bevorderen zij net als scherpe voedingsmiddelen de eetlust, zorgen zij voor een goede afscheiding van spijsverteringssappen en spelen een rol bij de vertering.
Wrang (kashaya rasa)
Voedingsmiddelen met een wrange smaak zorgen ervoor dat essentiële mineralen uit voeding kunnen worden onttrokken, dragen bij aan de opname van voedsel door het lichaam en zijn uitdrogend. Ook onttrekken wrange smaken vocht in de laatste fase van de spijsvertering: de dikke darm.
Ook deze smaak is koel, licht en droog.
De zes smaken hebben ieder hun eigen effect op de drie dosha’s. Welke smaak welk effect heeft lees je in onderstaande tabel.
| Vata | |
| Vata verhogend | scherp, bitter, wrang |
| Vata verlagend | zoet, zuur, zout |
| Pitta | |
| Pitta verhogend | zuur, zout, scherp |
| Pitta verlagend | zoet, bitter, wrang |
| Kapha | |
| Kapha verhogend | zoet, zuur, zout |
| Kapha verlagend | scherp, bitter, wrang |
Zoete voedingsmiddelen
Boter
Brood
Erwten
Gerst
Ghee
Granen (brood)
Haver
Honing (onverhit)
Kool
Linzen
Melk
Noten
Olie (sesamolie)
Pasta
Plantaardige melk
Rijst
Rogge
Room
Suiker (gebruik ahornsiroop, bio palmsuiker, kokosbloesemsuiker, rijststroop)
Tarwe
Ui
Vis
Vlees
Vruchten (peren, bananen, druiven)
Zetmeel
Zoete groenten
Zoete vruchten
Zuivel
Zure voedingsmiddelen
Augurken
Azijn
Bessen
Citrusvruchten
Inmaakgroenten
Kaas
Limoen
Morellen
Rozenbottels
Tafelzuur
Tamarinde
Tomaten
Yoghurt
Zuur fruit
Zoute voedingsmiddelen
Sojasaus
Tafelzout
Tamari
Zeevruchten
Zeewier
Zeezout
Scherpe voedingsmiddelen
Alle soorten pepers (cayenne peper, zwarte peper, Spaanse peper)
Basilicum
Dille
Gember
Kamille
Kaneel
Karwij
Knoflook
Komijn
Kruidnagel
Mierikswortel
Mosterd
Mosterdzaad
Nootmuskaat
Paprika
Peterselie
Radijs
Sambal
Tijm
Ui
Bittere voedingsmiddelen
Brandnetels
Dille
Fenegriek
Goudzegel
Groene bladgroenten
Koffie
Komijn
Koriander
Kool
Kurkuma
Paardekastanje
Rabarber
Snijbiet
Spinazie
Spruitjes
Wrange (samentrekkende) voedingsmiddelen
Appels
Asperges
Aubergines
Bleekselderij
Bloemkool
Bonen
Broccoli
Cranberry’s
Donkere bladgroenten
Granaatappel
Groene mungbonen
Groene thee
Koolsoorten
Kurkuma
Onrijpe banaan
Peren
Peulvruchten
Thee
Toverhazelaar
Venkel
Witlof